Zmiana zaczyna się od pojedynczego człowieka

Małopolska
listopad 2021 r. - maj 2023 r.

Zmiana zaczyna się od pojedynczego człowieka

Tytuł projektu „Zmiana zaczyna się od pojedynczego człowieka” nawiązuje do słów Augusto Boala. Dla twórcy Teatru Forum oznaczały one, że działanie, angażowanie się, spektakle i debaty mają sens, nawet jeśli pobudzą do refleksji tylko jednego człowieka. Skoro możemy zmienić coś na scenie Teatru Forum, możemy to zrobić też w życiu.

Projekt odpowiadał na problem dyskryminacji młodzieży ukraińskiej w szkołach i internatach w Małopolsce, zwłaszcza w Krakowie, a także na trudności integracyjne w rówieśniczych grupach młodzieżowych zarówno po stronie polskiej, jak i ukraińskiej.

Od 2013 r. wskutek nasilonej migracji Ukraińców i Ukrainek w polskich szkołach znalazło się ponad 44 tys. dzieci i młodzieży tej narodowości. Kraków jest jednym z czterech miast, gdzie to zjawisko jest największe. W lutym 2022 r., przed wybuchem wojny w Ukrainie, w Krakowie mieszkało ok. 90 tys. Ukraińców i Ukrainek, z czego ok. 4 tys. stanowili uczniowie i uczennice. Aktualnie jest to liczba ponad 177,5 tys., z czego około 42 tys. to dzieci i młodzież.
Pierwszym ich doświadczeniem po przybyciu do Polski jest często szok kulturowy, bariera językowa, poczucie wyobcowania, zagubienia, niechęć, a czasem także dyskryminacja ze strony koleżanek i kolegów oraz uruchomienie szkodliwych stereotypów i uprzedzeń. Po 26 lutego 2022 r. do trudności tych doszła jeszcze trauma związana z ucieczką przed wojną ze swojego kraju.

Trudności w znalezieniu się w nowej sytuacji mają także nauczyciele, edukatorzy, wychowawcy, osoby pracujące z młodzieżą w wielonarodowościowych środowiskach. Pomimo wiedzy i doświadczenia brakuje im narzędzi do skutecznego integrowania grup różnych narodowości i wspierania procesów adaptacyjnych.

Nasz projekt miał charakter edukacyjny i był odpowiedzią na potrzeby tego środowiska. Wyposażyliśmy w nim edukatorów, nauczycieli, wychowawców w metodę, która wspiera procesy integracyjne, ale także która służy uruchomieniu debaty publicznej na ważne społeczne tematy.

Więcej o metodzie TEATR FORUM

Założenia

Celem projektu było wyposażenie osób pracujących z grupami w metodę, która wspiera integrację grup różnych narodowości w celu przeciwdziałania dyskryminacji ze względu na pochodzenie. Działania koncentrowały się wokół metody Teatru Forum, która ma wzmocnić otwartość i tolerancję w środowisku rówieśniczym oraz przyczynić́ się do niwelowania stereotypizacji migrantów_migrantek. Celem projektu było również zaproszenie uczniów, uczennic szkół, wychowanków, wychowanek burs, wychowawców, nauczycieli, opiekunów, asystentów międzykulturowych, dyrektorów placówek i szkół, edukatorów z organizacji pozarządowych do wspólnej debaty na temat praw człowieka i tolerancji.

W okresie 15 miesięcy, począwszy od lutego 2022 roku, przygotowaliśmy 16 edukatorów i edukatorek z Małopolski do pracy w obszarze integracji młodzieży różnych narodowości i przeciwdziałania dyskryminacji ze względu na pochodzenie, poprzez poszerzenie wiedzy w tej dziedzinie, poznanie metody Teatru Forum i wdrożenie jej w pracy z młodzieżą.

Rezultaty

1. Szkolenie „Teatr Forum w temacie integracji” w wymiarze 130 godzin szkoleniowych, w którym wzięło 16 osób z woj. małopolskiego.
Edukatorzy i edukatorki uczestnicząc w projekcie zdobyli kompetencje do wykorzystywania metody Teatru Forum do pracy z młodzieżą w temacie integracji grup różnych narodowości i przeciwdziałania dyskryminacji ze względu na pochodzenie.
W ramach procesu szkoleniowego uczestniczki i uczestnicy przygotowali i przedstawili młodzieży 9 maja 2022r. w Centrum Młodzieży im. dr. Henryka w Krakowie dwa spektakle Teatru Forum pt. „Akcent” i „Kabel”.

2. Seminarium online pt. „Metoda Teatru Forum w procesach integracyjnych i działaniach antydyskryminacyjnych” z pokazem dwóch spektakli Teatru Forum (debata forum na żywo) zrealizowane 27 sierpnia 2022r.
Celem spotkania było przybliżenie metody Teatru Forum jako atrakcyjnej formuły do pracy z grupami młodzieżowymi w obszarze przeciwdziałania dyskryminacji ze względu na pochodzenie.

3. Działania lokalne, czyli cykl warsztatów Teatru Forum dla młodzieży prowadzone przez dwuosobowe zespoły Edukatorów i Edukatorek.
W warsztatach, pracując w 8 grupach, wzięło łącznie udział 53 nastolatków – uczniów i uczennic klas 7 i 8 szkoły podstawowej oraz szkół średnich. Średnia liczba godzin warsztatów zrealizowanych dla każdej z grup w okresie wrzesień 2022 – marzec 2023 to 34 godziny.
W ramach tych działań zostało przygotowanych i w okresie styczeń – marzec 2023 przeprowadzonych 8 sesji forum (spektakli i debat).

4. Przygotowanie rekomendacji nt. zapobiegania dyskryminacji i działań służących integracji międzykulturowej. Przekazanie ich dyrekcjom placówek z intencją uwzględnienia tych postulatów w regulaminie/wytycznych/procedurach obowiązujących w szkole/bursie czy internacie.

5. Konferencja podsumowująca projekt ,,Zmiana Zaczyna się od pojedynczego człowieka”, która odbyła się 22 kwietnia 2023r. w Instytucie Psychologii UJ w Krakowie.

Spektakle Teatru Forum

"Akcent", 09.05.2022r., Centrum Młodzieży im. dr. H. Jordana

Opowiada historię uczennicy o imieniu Jessica, która przeprowadza się razem z rodzicami z USA do Polski. Odczuwa dużą niepewność, ale też dużą nadzieję. To ma być ostatnia zmiana szkoły. Co ją spotka w polskim liceum? Jak odnajdzie się w nowej rzeczywistości? Jaki stosunek będą mieli do niej nowo poznani rówieśnicy? Jak sobie z tym poradzi Jessica?

Prowadzenie sesji forum: Anna Ćwiklińska i Wioletta Szuba.

"Kabel", 09.05.2022r., Centrum Młodzieży im. dr. H. Jordana

To historia Weroniki, uczennicy klasy I liceum, która wraz z rodzicami przeprowadziła się z Piaseczna do Warszawy. Weronika chce mieć koleżanki, kolegów, uczyć się, ale również angażować się w różne akcje społeczne, jak ostatnio: w pomoc dla Ukrainy. Czasami jednak pomaganie innym, czy stawanie w obronie innych może prowadzić do konfliktu czy opresji. Jak odnajdzie się w tym Weronika?

Prowadzenie sesji forum: Anna Ćwiklińska i Wioletta Szuba.

"Zdrajca", 20.01.2023r., Scena Supernova

Spektakl dotyczył dyskryminacji ze względu na pochodzenie, inność. Akcja toczyła się w szkole, w środowisku rówieśniczym, protagonistką była dziewczynka ze wsi.

Prowadzenie sesji forum: Dorota Kaczor i Piotr Majewski.

"Bezbarwne uczucia", 25.02.2023 r., Krakowskie Forum Kultury

Spektakl opowiadał historię Wiki, która wygrywa szkolny występ. Jej kolega nagrywał występ, a nagranie opublikowane w sieci staje się przedmiotem hejtu. Wiki mogła liczyć na wsparcie siostry, jednak pozostawała osamotniona w klasie. Rodzice zdawali się nie rozumieć problemu dziewczynki.

Prowadzenie sesji forum: Judyta Potocka i Mateusz Wojnarowicz.

"Nie!Śmieszny żart", 22.02.2023 r., Zespół Szkół Zawodowych nr 2 w Krakowie

Spektakl przedstawia dyskryminację ze względu na pochodzenie oraz zainteresowania. Dziewczyna z Ukrainy jest uczennicą jednej ze szkół średnich i mieszka w bursie. Jest ona nękana przez grupę osób z jej klasy zarówno ze względu na pochodzenie, jak również fakt, iż jest ona pilną i staranną uczennicą, która wykonuje wszelkie zadania domowe, nie wagaruje, nie pali i nie używa alkoholu. Ponadto jest osobowością twórczą - lubi malować i słuchać innej muzyki (ukraińskiej) niż koledzy i koleżanki z klasy. Na studniówce koledzy postanawiają zażartować (a raczej zemścić się) i dolewają jej alkohol do kubka. Po wypiciu napoju dziewczyna dostaje ataku alergii i zostaje zabrana do szpitala.

Prowadzenie sesji forum: Natalia Shymborska i Oksana Buczyńska.

"To wszystko przez Ciebie!”, 03.03.2023 r., Klub Jędruś Ośrodka Kultury Kraków Nowa Huta.

To historia Janka, chłopca, który przychodzi do nowej szkoły i chciałby w niej znaleźć nowych kolegów. Okazuje się to jednak niełatwe, a odnalezieniu się w nowej rzeczywistości nie pomagają opresje, których Janek doświadcza ze strony rówieśników.

Prowadzenie sesji forum: Ina Plisko i Magdalena Pluta.

"Słowa”, 10.03.2023 r., Niepubliczna Szkoła Podstawowa z Oddziałami Dwujęzycznymi w Krakowie - Kolegium Europejskim.

Spektakl przedstawia historię Elizy, dziewczyny, która przyjechała z rodzicami z USA do Polski i rozpoczyna naukę w nowej szkole, w klasie siódmej. Eliza jest sumienną uczennicą, lubiącą muzykę i taniec. Jest pozytywnie nastawiona do nowego miejsca, jednak ze strony rówieśników, ale też nauczycieli, doświadcza różnych, trudnych sytuacji – czuje się dyskryminowana ze względu na wygląd (Eliza ma rude włosy i piegi) i ze względu na pochodzenie.

Prowadzenie sesji forum: Urszula Sidoruk i Justyna Grądziel.

"Beznadziejna?”, 06.032023 r., IV Liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki w Krakowie

Spektakl opowiada historię Agnieszki, która wspólnie z rówieśnikami uczęszcza na zajęcia teatralne w liceum ogólnokształcącym. Teatr jest jej pasją. Dostaje główną rolę w szkolnym przedstawieniu. Nie wszystkim się to jednak podoba. Główna bohaterka tak mocno angażuje się w teatr, że zaniedbuje obowiązki szkolne. Doświadcza opresji ze strony matki, nauczyciela, rówieśników. Odrzuca wsparcie ze strony bliskich osób. Nie widzi, że najbliższa przyjaciółka, która pochodzi z Ukrainy, zmaga się z dyskryminacją ze względu na narodowość.

Prowadzenie sesji forum: Karolina Kniotek i Maciej Pierzchała.

"Grasz?”, 17.03.2023 r., Teatr Zależny - Scena Zależna Politechniki Krakowskiej w Krakowie

Spektakl to historia Dimy, który przyjechał do Polski z Kijowa, kiedy w Ukrainie wskutek agresji rosyjskiej wybuchła wojna. Brat Dimy wraz z ojcem zostali w kraju walczyć. Mama szuka pracy, martwi się o męża i starszego syna. Jest zestresowana i nie ma czasu wspierać Dimy, który musi odnaleźć się w nowym środowisku (nowy kraj, język, szkoła, koledzy). Dima doznaje opresji ze strony rówieśników - zarówno na podwórku (boisko), jak i w szkole. Ta opresja związana z jego pochodzeniem narasta, opresorzy czują się bezkarni. Dima nie znajduje wsparcia w świecie dorosłych, także nauczycieli. Jedynym sprzymierzeńcem jest kolega z klasy.

Prowadzenie sesji forum: Barbara Mołas i Zofia Szyrajew.

"Bycie cool!", 29.03.2023r., Ośrodek Kultury im. C.K.Norwida w Krakowie

Spektakl opowiadał historię uczennicy 2 klasy liceum, która przeprowadza się do Warszawy z małej miejscowości. Dziewczyna próbuje znaleźć dla siebie przestrzeń i nawiązać nowe relacje z rówieśnikami. Ze strony rówieśników napotyka jednak na opór, uprzedzenia, a nawet agresję.

Prowadzenie sesji forum: Magdalena Kotula i Urszula Tłomak.