791 969 626Jakiś czas temu wyruszyliśmy z uczestniczkami i uczestnikami projektu Zmiana zaczyna się od pojedynczego człowieka we wspólną podróż. Zgłębialiśmy po drodze zagadnienia dotyczące wrażliwości kulturowej, adaptacji, integracji.
Na dwóch marcowych zjazdach zatrzymaliśmy się na dłuższą chwilę w kilku nowych tematach, m.in.:
– Teatr Forum jako narzędzie zmiany;
– drama jako przestrzeń do doświadczania;
– Żywe Obrazy;
– historie z opresją w tle.
TEATR FORUM JAKO NARZĘDZIE ZMIANY
Teatr społeczny jest teatrem zmiany. Jest teatrem, który pomaga jednostkom, grupom i społecznościom w znalezieniu ich własnych sposobów zaspokojenia ich potrzeb, poprawy ich społecznego funkcjonowani i ostatecznie przezwyciężenia nieszczęśliwych sytuacji.
Guglielmo Schinina
Podczas wykładu Wioletty Szuby poznawaliśmy najważniejsze założenia tej koncepcji.
Usłyszeliśmy m.in. o Teatrze Zaangażowanym Społecznie, który jest świadomą i zaplanowaną interwencją teatralną. To teatr, który diagnozuje, nazywa problemy społeczne i wywiera wpływ na rzeczywistość społeczną w środowiskach, dla których nie jest czymś naturalnym.
Poznaliśmy cele Teatru Forum, w tym empowerment, czyli wzmacnianie grup w przeciwdziałaniu opresji/ przeciwstawieniu się uciśnieniu; zaproszenie do dialogu – stymulowanie debaty nad przedstawioną w spektaklu sytuacją opresji; uruchomienie i badanie zmiany, sprawdzanie, jak ta zmiana mogłaby wyglądać; oraz poszukiwanie możliwych, alternatywnych do pokazanych na scenie rozwiązań, dzielenie się wiedzą, doświadczeniem i strategiami radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
Poznaliśmy również najważniejsze zagadnienia, min. opresja, protagonista, antagonista, identyfikacja, interwencja, widzo-aktor, debata, joker.
Oglądaliśmy proces tworzenia Teatru Uciśnionych, który był niesamowitą drogą Augusto Baola. Twórca Teatru Forum podczas swojej długoletniej praktyki pracy z uciśnionymi (wykluczeni społecznie – ubodzy chłopi, wyzyskiwani przez posiadaczy ziemskich, robotnicy i bezrobotni) stwarzał przestrzeń do zwiększania świadomości tych ludzi i szukania dróg do wyzwalania się z ucisku.
DRAMA JAKO PRZESTRZEŃ DO DOŚWIADCZANIA
Teatr Forum bazuje na dramie, która zaprasza do doświadczenia, przeżywania, próbowania, działania, bycia w kontakcie ze sobą i innymi. Edukatorzy i edukatorki mogli więc sami sprawdzić, jak czują się w technikach wykorzystywanych we wspomnianej metodzie. Spotkanie z Teatrem Forum stało się okazją do głębszego wglądu w siebie, ale i nakreśliło możliwość wykorzystania omawianej metody w kontekście działań z grupami – działań ku realnej zmianie społecznej.
Zgromadzone niczym pamiątki z odległych krańców świata przeżycia przydadzą się podczas kolejnych etapów podróży…
ŻYWE OBRAZY
Co widzisz?
Jakie pojawiają się myśli i emocje?
Jakie przychodzą skojarzenia?
Co to dla Ciebie znaczy?
Te pytania są zaproszeniem do pogłębionej refleksji i dyskusji podczas pracy z ,,żywymi obrazami”, czyli jedną z technik Teatru Obrazu, który Augusto Boal nazywał “wielokrotnym zwierciadłem cudzych spojrzeń”. Te spojrzenia i perspektywy innych osób, pozwalają osobie tworzącej obraz odsłonić jego ukryte aspekty. Szczególnie ważne jest, że technika ta zakłada aktywność bez używania komunikacji werbalnej.
Podczas zjazdu Uczestnicy i Uczestniczki projektu mieli możliwość doświadczenia działania tego narzędzia. Pracując w parach osoby zastygają. Patrząc na siebie, na obraz który tworzą, nadają mu znaczenie, nie komunikując go słowami. Po chwili jedna z nich wychodzi z obrazu, pozostawiając drugą osobę w przyjętej przez nią pozie. Następnie wchodzi w tę konstelację ponownie, ale tym razem nadając już inne znaczenie. Druga osoba wykonuje ten cały proces z własnej perspektywy, z własną intencją i wizją.
Po kilku rundach praca z ,,żywymi obrazami” obejmuje całą grupę. W centrum pozostaje jedna parach, której przyglądają się wszyscy. To czas, by wybrzmiały skojarzenia, myśli, słowa pojawiające się w umysłach obserwatorów, a także odczucia i emocje. Nie ma błędnego rozumienia, nie ma niepoprawnego skojarzenia. Wszystkie są warte przywołania i uwagi.
Praca z ,,żywymi obrazami” jest doskonałym punktem wyjścia do dyskusji na tematy związane z problemami społecznymi – niezrozumieniem, wykluczeniem, dyskryminacją. Technika ta może posłużyć do rekonstruowania siatki skojarzeń, odtwarzania kulturowych klisz, dekodowania znaczeń. Poprzez swoją plastyczność i potencjał zmiany, obrazy otwierają szerokie pole do interpretacji. Tak też było podczas poprzedniego zjazdu. Za ich sprawą Uczestnicy i Uczestniczki mogli przyjrzeć się kategorii opresji, a także emocjom i skojarzeniom, które ona budzi…
HISTORIE Z OPRESJA W TLE
Celem drugiego marcowego zjazdu było zgromadzenie historii z widocznym motywem opresji ze względu na pochodzenie. Uczestnicy i Uczestniczki pracowali w parach, mierząc się z niełatwą tematyką. W przytaczanych przez nich historiach pojawiał się widoczny opresor, ale i protagonista, czyli osoba w zauważalny sposób doświadczająca tejże opresji. Osoba, która wzbudza w nas emocje, której chcemy pomóc. Praca z historiami otworzyła przestrzeń do refleksji i współodczuwania, do pogłębienia spojrzenia na kategorię przemocy i opresji, której doświadczają różne grupy, jednostki, w tym młodzież i dzieci. To niezbędna część procesu tworzenia spektaklu Teatru Forum, bowiem historie (w kolejnym etapie modyfikowane, przetwarzane) staną się punktem wyjścia do dalszej pracy, budowania postaci, scen.
Jakkolwiek poruszane wątki i przywoływane zdarzenia i osoby mogą wywoływać trudne emocje, na przykład smutek, złość czy strach – Teatr Forum jest narzędziem służącym zmianie. Pozwala na uwypuklenie pewnych zjawisk i nazwanie ich. Przywraca podmiotowość i daje głos. Przypomina o grupach i jednostkach spotykających się z odrzuceniem, dyskryminacją. Ma w sobie potencjał aktywizowania społeczeństwa i pobudzania do działania na rzecz trwałych zmian.
Dziękujemy uczestnikom i uczestniczkom za zaangażowanie, empatię i otwartość na nowości.
Dziękujemy również trenerkom Teatru Forum (Wioletta Szuba i Anna Ćwiklińska) za przygotowanie i prowadzenie spotkań.
Zbieramy siły, bo droga jeszcze daleka!
Stacja końcowa – spektakl Teatru Forum w temacie integracji młodzieży różnej narodowości.
Do zobaczenia na następnym zjeździe!
Projekt realizowany jest z dotacji programu Program Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.
Partnerzy: Klub Ukraiński w Krakowie – Fundacja Zustricz, Instytut Psychologii UJ oraz OtwartyKraków, Kraków PL.